O Stowarzyszeniu Rodzina Ponarska
Stowarzyszenie Rodzina Ponarska, zostało powołane we wrześniu 1994 r. z inicjatywy p. Heleny Pasierbskiej, początkowo jako oddział środowiskowy Stowarzyszenia Straży Mogił Polskich na Wschodzie z siedzibą we Wrocławiu. Prezesem tego stowarzyszenia był p. dr Lucjan Winnicki, a jego „prawą ręką” była p. Donata Nowak. To oni przez kilka lat wspierali nas organizacyjnie i finansowo.
Po kilku latach zapadła decyzja usamodzielnienia się i rejestracji w KRS w Gdańsku, samodzielnego Stowarzyszenia Rodzina Ponarska. Od samego początku do śmierci (marzec 2010) prezesem była p. Helena Pasierbska, główna strażniczka pamięci o Ponarach.
Do Stowarzyszenia należą nie tylko członkowie rodzin osób bestialsko zamordowanych w Ponarach, ale przyjaciele, osoby mieszkające przed wojną w Ponarach oraz Ci wszyscy, którzy chcą utrwalić pamięć o Ofiarach, czy poznać losy Polaków w czasie II-ej wojny światowej na Kresach II Rzeczypospolitej.
Celem Stowarzyszenia jest:
a. upowszechnienie i utrwalenie pamięci o Polakach, którzy za walkę o wolność Ojczyzny ponieśli męczeńską śmierć w Ponarach,
b. dążenie do ujawnienia prawdy o ludobójstwie w Ponarach,
c. ustalenie wszystkich nazwisk i imion ofiar, które za walkę o wolność Ojczyzny poniosły męczeńską śmierć w Ponarach,
d. dbałość o zapewnienie opieki przez odpowiednie Władze (w kraju i za granicą) nad istniejącymi i mogącymi powstać w przyszłości pomnikami poświęconymi ofiarom Zbrodni Ponarskiej,
e. opieka nad istniejącymi tablicami pamięci i fundowanie lub pomoc w fundowaniu nowych tablic pamięci,
f. dążenie do uzyskania zadośćuczynienia rodzinom, które w wyniku dokonanych zbrodni straciły swych najbliższych,
g. organizowanie pomocy koleżeńskiej, w razie potrzeby członkom stowarzyszenia.
W ciągu tych kilkunastu lat p. Helena Pasierbska wydała kilka książek poświęconych Ofiarom Ponar i innych miejsc męczeństwa Polaków z Wileńszczyzny w latach 1941-1944 oraz Więźniom Łukiszek. Pani Helena dziesiątki razy spotykała się w różnych miastach w Polsce z osobami zainteresowanymi Ponarami. To na takich spotkaniach nawiązywały się nowe kontakty i do p. Heleny docierały nowe informacje, jak i zainteresowani dowiadywali się o miejscu uśmiercenia kogoś z rodziny. Książki p. Heleny, które ukazywały się dzięki wsparciu Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, znikały szybko po ich wydaniu. Wielu zainteresowanych nie dotarło do nich nigdy. Mamy nadzieję, że będzie możliwość zamieszczenia ich w internecie, tak, by każdy zainteresowany miał do nich dostęp. Co jakiś czas pojawiają się osoby, które dopiero teraz z książek tych dowiadują się, że ktoś z rodziny zginął w Ponarach. Niestety, tylko niektóre gazety decydowały się na drukowanie artykułów Heleny Pasierbskiej dotyczących zbrodni Ponarskiej, czy relacji z obchodów i konferencji organizowanych z okazji Dnia Ponarskiego, obchodzonego w dniu 12go maja. Audycje radiowe i telewizyjne, jak i konferencje, które odbywały się w wielu miastach w Polsce z udziałem Pani Heleny, cieszyły się bardzo dużym zainteresowaniem, niestety, były rzadko emitowane. W ostatnich latach nie wszędzie mogła być Pani Helena, więc i bez niej w wielu miastach również odbywały się podniosłe uroczystości z okazji Dnia Ponarskiego czy Święta Zmarłych.W ciągu kilkunastu lat członkowie Stowarzyszenia Rodzina Ponarska, Towarzystwa Przyjaciół Grodna i Wilna i Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej oraz środowisk AKowskich ufundowali ponad dwadzieścia tablic upamiętniających Ofiary zbrodni Ponarskiej. Są one umieszczone głównie w kościołach, ale są i na cmentarzach.Poświęcenie ostatniej Tablicy Ponarskiej odbyło się już po śmierci śp. Heleny Pasierbskiej w dniu 14.11.2010 w Bazylice św. Krzyża w Warszawie. Są też 2 pomniki poświęcone Ofiarom Ponar – 1. w Warszawie na Powązkach Wojskowych, który został poświęcony 25 maja 1997 r. Jest to drewniany Krzyż z Kapliczką MB Ostrobramskiej, duży głaz z napisem PONARY oraz tablica z tekstem:
„PAMIĘCI TYSIĘCY POLAKÓW ZAMORDOWANYCH W PONARACH K. WILNA W LATACH 1941-1944. WŚRÓD OFIAR BYLI ŻOŁNIERZE AK OKRĘGU WILEŃSKIEGO, LUDZIE ZWIĄZANI Z KONSPIRACJĄ, PRZEDSTAWICIELE INTELIGENCJI WILEŃSKIEJ ORAZ MŁODZIEŻ. WYKONAWCĄ EGZEKUCJI BYŁ LITEWSKI OCHOTNICZY ODDZIAŁ SPECJALNY STRZELCÓW PONARSKICH W SŁUŻBIE HITLEROWSKIEJ POLICJI BEZPIECZEŃSTWA. NIECH TEN KRZYŻ W OTOCZENIU MOGIŁ POLEGŁYCH ZA OJCZYZNĘ BĘDZIE WYRAZEM CZCI DLA NASZYCH ZNANYCH I NIEZNANYCH BOHATERÓW, KTÓRZY ODDALI ŻYCIE ZA WOLNOŚĆ ZIEMI OJCZYSTEJ.”
GLORIA VICTIS
ŻOŁNIERZE ARMII KRAJOWEJ, POLSKIEGO PAŃSTWA PODZIEMNEGO, POLSKA INTELIGENCJA I MŁODZIEŻ, KTÓRZY ODDALI ŻYCIE ZA WOLNOŚĆ OJCZYSTEJ ZIEMI – CZEŚĆ ICH PAMIĘCI
Rząd Rzeczypospolitej Polskiej
Po obu jej stronach znajdują się tablice z nazwiskami ponad 300 ofiar, których śmierć w Ponarach udało się potwierdzić. Jest wolne miejsce na wpisywanie kolejnych nazwisk. Podniosła uroczystość poświęcenia tego Pomnika – Polskiej Kwatery Wojennej 1941-1944 – odbyła się w dniu 22 października 2000 roku przy udziale przedstawicieli najwyższych władz państwowych Polski i Litwy, Polsko-Litewskiego Oddziału Wojska, licznie przybyłych Wilnian oraz Polaków, którzy przyjechali na tę uroczystość. Po uroczystej Mszy św. odprawionej w koncelebrze przez księdza prałata Jana Kasiukiewicza nastąpił wzruszający Apel Poległych oraz wiele przemówień. Nie usłyszeliśmy jednak słów ubolewania ze strony władz Litewskich, iż to za przyczyną ich rodaków tyle tysięcy Polaków znalazło się w ziemi ponarskiej.
W sierpniu 2000 roku Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa przyznała trzem osobom z naszego stowarzyszenia złote medale Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej. Były to Panie Zofia Zegarska, Irena Perchel i Renata Buśko.
Dla Prezes Heleny Pasierbskiej najcenniejszym, z wielu odznaczeń, był przyznany przez Społeczną Fundację Pamięci Narodu Polskiego w listopadzie 2004 order „Polonia Mater nostra est” za szczególne zasługi dla Narodu i Państwa Polskiego w dziedzinie historii, kultury, oświaty i wychowania oraz postaw patriotycznych.
Za duże wspólne osiągnięcie Stowarzyszenia Rodzina Ponarska, Towarzystwa Przyjaciół Grodna i Wilna z oddziałów w Giżycku i Ełku (jako fundatorów) oraz Związku Polaków na Litwie uważamy odsłonięcie Tablicy Ponarskiej w Domu Kultury Polskiej w Wilnie. Podniosła uroczystość odbyła się w dniu 01.09.2010 pod patronatem Ambasady Polskiej w Wilnie w ramach obchodów 72 rocznicy wybuchu II-ej Wojny Światowej. Pierwsza część odbyła się w Ponarach – była tam uroczysta msza św., a w koncelebrze było 4 kapłanów, dwóch z Polski (ks. Władysław Napiórkowski i ks. Krzysztof Bojko)i dwóch pracujących na Wileńszczyźnie (ks. Józef Aszkiłowicz z Mejszagoły i ks. Mirosław Balcewicz z Porudomina). Po zakończeniu mszy św.z uwagą wysłuchano przemówień prezesa ZPL Pana Michała Mackiewicza, Pani Minister Ewy Figelz Ambasady Polskiej w Wilnie oraz Pana Kapitana ŻW Zbigniewa Sulatyckiegow imieniu Rodziny Ponarskiej. Następnie nastąpiło uroczyste składanie wieńców i wiązanek kwiatów oraz zniczy przez przedstawicieli organizacji i instytucji przybyłych z Polski oraz Wilna i Wileńszczyzny. Druga część – w Domu Kultury Polskiej w Wilnie – poświęcenie Tablicy Ponarskiej przez księdza Balcewicza i odsłonięcie Tablicy przez Panią Minister Ewę Figeli Marię Wieloch – Prezesa Stowarzyszenia Rodzina Ponarska oraz przemówienia Dyrektora Domu Kultury Polskiej – Artura Lutkowskiegooraz Pana Andrzeja Pasierbskiego, syna śp. Heleny. Po tej uroczystości odbył się piękny koncert w wykonaniu śpiewaczki Pani Natalii Sosnowskiej, przy akompaniamencie Algirdasa Biveinisa. Następnie wszyscy uczestnicy uroczystości zostali zaproszeni przez Pana Konsula Stanisława Kargula na wykwintny poczęstunek ufundowany przez Polską Ambasadę w Wilnie.
Stowarzyszenie Rodzina Ponarska serdecznie dziękuje Ambasadzie Polskiej w Wilnie reprezentowanej przez Konsula Pana Stanisława Kargula i Panią Minister Ewę Figel oraz Związkowi Polaków na Litwie reprezentowanemu przez Pana Prezesa Michała Mackiewicza oraz Dyrektora Domu Kultury Polskiej w Wilnie Pana Artura Lutkowskiego za zorganizowanie uroczystości w Ponarach i w Domu Kultury Polskiej w dniu 01.09.2010 Dziękujemy wszystkim gościom przybyłym z Polski i Wileńszczyzny na uroczystość związaną z odsłonięciem i poświęceniem pierwszej poza granicami kraju tablicy upamiętniającej zbrodnię ponarską.
Maria Wieloch
Prezes Stowarzyszenia Rodzina Ponarska