Relacja z pobytu na Wileńszczyźnie Tadeusza Kisiela, Członka Stowarzyszenia Rodzina Ponarska z Członkami Legnickiego oddziału Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej w 2020 r.
Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej o/ Legnica wraz ze Światowym Związkiem Żołnierzy Armii Krajowej Koło Nowy Targ w dniach 01 do 14 lipca 2020 roku przebywało na Wileńszczyźnie w Rejonie Solecznickim w celu renowacji mogił żołnierzy Armii Krajowej oraz cmentarzy, na których pochowane zostały ofiary mordów z okresu II wojny światowej.
Nasz 16 osobowy zespół stanowiła młodzież w wieku 12 do 18 lat, starsi od 28 do 68 lat oraz weterani Armii Krajowej kpt Jerzy Widejko ps. „Jureczek” lat 87 z 3 Brygady Wileńskiej i ppłk Janusz Kamocki ps. „Mamut” lat 93 z AK Świętokrzyskie.
Kompleksowo odnowiliśmy:
- Cmentarz wraz z pomnikiem we wsi Koniuchy, która została spacyfikowana przez żydowsko-sowiecką partyzantkę.
- Cmentarz wraz ze zbiorową mogiłą 20 żołnierzy AK z II konspiracji we wsi Sangiełowszczyzna.
- Zbiorową mogiłę 25 żołnierzy AK z II konspiracji w Puszczy Rudnickiej.
- Cmentarz rodziny w Zawiszańcach.
- Cmentarzyk wraz z pomnikiem zlikwidowanej przez Niemców wsi Gumba na skraju Puszczy Rudnickiej.
- Pomogliśmy w remoncie szkoły w miejscowości Czużakompie dostarczając i montując lampy w pomieszczeniach lekcyjnych.
Wolny czas poświęcaliśmy na zwiedzanie miejsc szczególnie związanych z Polską i z Polakami zamieszkującymi Wileńszczyznę.
04 lipca 2020 r
- PONARY
W przeddzień po kolacji, prezes Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej o/ Legnica Tadeusz Kisiel, który był naszym przewodnikiem po Wileńszczyźnie, wyświetlił nam film reż. Grzegorza Górnego pt. „Ponary”. Następnego dnia 4 lipca, po śniadaniu pojechaliśmy na miejsce kaźni Ponary.
Większość, szczególnie młodzież była tu pierwszy raz i bardzo poruszył ich widok tych wielkich dołów, które przemówiły do ich wyobraźni jak wiele istnień ludzkich tam się znajdowało. O całej historii powstania tego miejsca oraz wykorzystania przez Niemców do eksterminacji miejscowej ludności oraz o szczególnej pomocy Litwinów z formacji Ypatingasis būrys. Tzw. Strzelcach Ponarskich, policji bezpieczeństwa (Saugumo policija) , więzieniach na Łukiszkach, metodzie zabijania, dostarczania na miejsce straceń opowiadał Tadeusz Kisiel, który będąc członkiem Stowarzyszenie Rodzina Ponarska, zna temat doskonale.
- ZUŁÓW
Po zwiedzeniu Ponar udaliśmy się do Zułowa, miejsca gdzie urodził się przyszły Marszałek Polski Józef Piłsudski.
W drodze zatrzymaliśmy się we wsi POWIEWIÓRKA przy kościele pw. św. Kazimierza, gdzie został ochrzczony przyszły Marszałek Józef Klemens Piłsudski.
Następnie zwiedziliśmy były dworek w Zułowie: dąb z informacją na pomniku kto i z jakiej okazji zasadził to drzewo oraz aleję z kamiennymi stelami mówiące o miejscach i ludziach, którzy zasłużyli się Polsce.
Tutaj w cieniu dębu zrobiliśmy sobie odpoczynek i mały piknik.
- PIKIELISZKI
W drodze powrotnej skręciliśmy do miejscowości Pikieliszki, gdzie znajduje się odnowiony dworek Marszałka Józefa Piłsudskiego. Dworek ten został zakupiony ze składek społeczeństwa II RP dla Marszałka twórcy niepodległej Polski. Piłsudski przebywał tu przeważnie latem na wypoczynku.
Wcześniej dworek ten przejął kołchoz i został zrujnowany przez niedbalstwo i niechlujstwo użytkowników.
Teraz tu co roku odbywają się dożynki rejonu wileńskiego.
- GLINCISZKI
Niedaleko od Pikieliszek w kierunku na Giedrojcie jest miejscowość Glinciszki. Przy drodze znajduje się cmentarzyk, gdzie 20 czerwca 1944 roku litewski oddział pomocniczy policji wymordował 38 mieszkańców tej miejscowości. Był to odwet za śmierć czterech litewskich policjantów w starciu z 5 Wileńską Brygadą AK. Dwa dni później został zabity przez policję litewską zarządca majątku Glinciszki Władysław Komar, ojciec Władysława Komara złotego olimpijczyka w pchnięciu kulą w 1972 roku w Monachium.
- WILNO – MUZEUM ŚW. FAUSTUNY
Już późnym popołudniem zdążyliśmy odwiedzić muzeum św. Faustyny Kowalskiej na Antokolu. Z całego kompleksu klasztoru pozostał tylko te jeden budynek gdzie przebywała Faustyna Kowalska. Muzeum jest wyremontowane, pozostało mało pamiątek, w większości repliki. Niemniej budynek pozostał z tamtego okresu, są odsłonięte fragmenty tynków, czy niektóre podłogi. Warto zaznaczyć, że siostra Faustyna 2 razy w tygodniu spotykała się z malarzem Eugeniuszem Kazimirowskim malarzem Jezusa Miłosiernego. Zamieszkiwał on na ul. Rossa 6, tj. około 4 km, które siostra pokonywała pieszo.
- WILNO – CMENTARZ WOJSKOWY NA ANTOKOLU
Na zakończenie naszej wycieczki odwiedziliśmy wojskowy cmentarz na Antokolu.
Umiejscowiony na pagórkach swoim rozmiarem robi wielkie wrażenie. Po modlitwie udaliśmy się w drogę powrotną do Solecznik Małych, gdzie była nasza baza.
- WILNO – CMENTARZ NA ROSSIE
Ostatnim akcentem zwiedzania była wizyta na cmentarzu na Rossie. Zaczęliśmy od mauzoleum Matki i Serca Syna oraz mogił żołnierzy z okresu wojny z Sowietami z 1920 roku oraz żołnierzy Armii Krajowej, którzy zginęli w walce o Wilno.
Następnie przeszliśmy na stary cmentarz zwiedzając górkę literatów, mogiły znanych osobistości oraz kaplicę z pochowanymi tam Powstańcami Styczniowym.
07 lipca 2020 r
WILNO – 76 ROCZNICA „OPERACJI OSTRA BRAMA”
7 lipca nie było prac na cmentarzach, wszyscy wybraliśmy się do Wilna na uroczystości 76 rocznicy rozpoczęcia „Operacji Ostra Brama”, które odbyły się w południe na Cmentarzu na Rossie przy Mauzoleum Matki i Serca Syna.
Sztandar Samoobrony Wileńskiej, wystawił kpt Jerzy Widejko ps. „Jureczek”, który brał udział w Operacji Ostra Brama służąc w 3 Brygadzie Wileńskiej „Szczerbca”. Młodzież nasza wraz z miejscowymi harcerzami roznosiła zapalone znicze na mogiły żołnierzy Armii Krajowej poległych podczas tej Operacji. Kwiaty i wieńce przed Mauzoleum złożyły delegacje Ambasady RP, Światowy Związek Żołnierzy AK, Harcerze, a także i nasza delegacja, którą reprezentował Tadeusz Kisiel. Krótkie przemówienie dała Pani Ambasador RP Dorota Doroszewska, a na zakończenie ks. Józef Aszkiełowicz złączył wszystkich modlitwą za zmarłych i żyjących uczestników Powstania Wileńskiego.
Po uroczystościach na Rossie udaliśmy się do Ostrej Bramy by pomodlić się przed Matką Bożą oraz
do kościoła Ducha Świętego i do Sanktuarium Jezusa Miłosiernego.
Na koniec odwiedziliśmy Hospicjum im bł. ks. Sopoćko, które prowadzi siostra Michaela Rak.
10 lipca 2020 r
TABORYSZKI MUZEUM ANNY KREPSZTUL
W przeddzień po kolacji Tadeusz Kisiel celem wprowadzenia w temat wyświetlił film reż. Józefa Wierzby z TVP Historia pt. „Anna Krepsztul, Nadworna Malarka Ostrobramskiej”. Tego dnia prace ukończyliśmy wcześniej i udaliśmy się całą grupą do Taboryszek, najpierw na cmentarz, gdzie pochowana jest Anna Krepsztul, a następnie do muzeum, które mieści się w byłej szkole.
Przywitała nas Pani Danuta Mołoczko, siostra Anny. Usłyszeliśmy bardzo ciekawy wykład o malarce Annie oraz obejrzeliśmy wyśmienite prace tej artystki: obrazy, szkice, hafty. Można też było nabyć na pamiątkę albumy.
MIEDNIKI KRÓLEWSKIE
Po Taboryszkach udaliśmy się do niedaleko położonych Miednik Królewskich.
Tutaj w lipcu 1944 roku po zdradzie Sowietów na dziedzińcu zamku uwięzieni byli żołnierze Armii Krajowej. Było ich 6 -7 tysięcy. Opowiadał nam o tym weteran kpt Jerzy Widejko ps. „Jureczek”, który także był tu uwięziony. Po nieudanej próbie wcielenia AKowców do Armii Berlinga, wywieziono ich na Syberię do Kaługi.
11 lipca 2020 r
BIEG PAMIĘCI TROPEM WYKLĘTYCH – MAKS I ALDONA
11 lipca w Polsce od czterech lat jest Dniem Pamięci Męczeństwa Kresowian. Tego dnia, na Litwie, w Puszczy Rudnickiej Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej o/ Legnica i Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Koło Nowy Targ zorganizowały Bieg Pamięci Tropem Wyklętych, w którym wzięli udział zarówno uczestnicy z Polski, jak i z Litwy.
W biegu wzięło udział ponad trzydzieści osób, w tym młodzież z Białej Waki, Solecznik na Litwie, wraz z młodzieżą z Małopolski i Dolnego Śląska w Polsce. Trasa biegła przez Puszczę Rudnicką, z metą w miejscu pochówku dwudziestu pięciu żołnierzy z Oddziału Samoobrony Wileńskiej AK, którzy zginęli z rąk NKWD.
Była to pierwsza edycja zagraniczna Biegu Pamięci Tropem Wyklętych, od pięciu lat odbywającego się w Choczewie, w Polsce.
W tym roku, z powodu pandemii, nie mógł on się odbyć w tradycyjnym formacie. Tadeusz Kisiel – był w tym czasie w Wilnie, dlatego postanowił zorganizować go tutaj.
Bieg był poprzedzony wolontariartem młodzieży z Polski, która pracowała przy renowacji nagrobków przez dziesięć dni.
Bieg pamięci Aldony i Maksa będzie odtąd organizowany nie tylko w Choczewie, w województwie pomorskim, ale także na Wileńszczyźnie.
Bieg wygrał Antoni Długopolski z Nowego Targu.
II miejsce zajął Karima z Solecznik.
III miejsce Wojtek Książkiewicz z Krakowa.
IV miejsce Kacper Kubiak z Legnicy.
13 lipca 2020 r
WIZYTA U MERA REJONU SOLECZNICKIEGO
Na zakończenie naszego pobytu na Ziemi Solecznickiej odwiedziliśmy gospodarza tego rejonu Pana Mera Zdzisława Palewicza.
W podziękowaniu za gościnność i umożliwienie realizacji naszych zadań tj. renowacji mogił żołnierzy AK uhonorowaliśmy Pana Mera Zdzisława Palewicza medalem 30-lecia Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej.
UROCZYSTOŚCI w KRAWCZUNACH
Jak co roku, 13 lipca o godz. 15.00 w Krawczunach w miejscu ostatniej bitwy o Wilno II Zgrupowania Armii Krajowej z Niemcami, odbyły się uroczystości poświęcone 76 rocznicy tego wydarzenia. Mszę św. odprawił ks. Henryk Naumowicz, proboszcz parafii pw. św. Anny w Duksztach.
Kulminacją głównych obchodów operacji „Ostra Brama” na Wileńszczyźnie było złożenie wieńców przy pomniku bohaterów AK w Krawczunach.
Wieńce złożyła delegacja Wileńskiego Rejonowego Oddziału Związku Polaków na Litwie na czele z jego prezesem Waldemarem Tomaszewskim, Związku Polaków na Litwie na czele z prezesem Michałem Mackiewiczem, Ambasady RP w Wilnie oraz Wydziału Konsularngo na czele z Marcinem Zieniewiczem, sejmowej frakcji Akcji Wyborczej Polaków na Litwie-Związku Chrześcijańskich Rodzin na czele z posłem Czesławem Olszewskim, samorządu rejonu wileńskiego na czele z mer Marią Rekść oraz wicemerami Teresą Dziemieszko i Robertem Komarowskim, delegacja weteranów Armii Krajowej z kpt Jerzym Widejko ps. „Jureczek”, ppłk Januszem Kamockim ps. „Mamut” na czele z prezesem Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej Tadeuszem Kisiel z Legnicy, Solecznickiego Oddziału Rejonowego Związku Polaków na Litwie, delegacja Instytutu Pamięci Narodowej oraz Nasielskiego Rajdu Motocyklowego. Kwiaty złożyli i oddali hołd poległym harcerze z Wileńskiego Hufca Maryi im. Pani Ostrobramskiej, uczestnicy obozu dziecięcego w Płocieniszkach, liczni mieszkańcy Wileńszczyzny, którzy przybyli ze wszystkich jej zakątków.
Zarys historyczny operacji „Ostra Brama” przedstawił Jerzy Widejko ps. „Jureczek” z 3. Wileńskiej Brygady Armii Krajowej pod dowództwem Gracjana Fróga ps. „Szczerbiec”.
Waldemar Tomaszewski w swym bardzo treściwym, okolicznościowym przemówieniu poruszył wątki historyczne jak i obecnej chwili. Mówił o zagrożeniach dla polskości nie tylko na Kresach, ale też w samej Polsce i na świecie. Przypomniał, że uroczystości w Krawczunach ZPL zorganizował już 25. raz, jednocześnie podziękował Bogu i ludziom, dzięki którym uroczystość ta rozwinęła się, nabrała charakteru i kolorytu i jest największą imprezą kombatancką na Wileńszczyźnie. Przywitał też wszystkich przybyłych, organizatorów, gości, szczególnie żołnierzy Armii Krajowej.
Tadeusze Kisiel
TMWiZW prezes O/Legnica
Mówią o nas:
- https://wilno.tvp.pl/48862128/operacja-ostra-brama?fbclid=IwAR3OaQB9xHrNFfYV1-KCIpuQsaPAPmc174LyAj86Bp3CGdGms7DnzvHUyhc
- http://l24.lt/pl/spoleczenstwo/item/344898-76-rocznica-operacji-ostra-brama?fbclid=IwAR0M9EN5x5JEdKxSTYWlmNIgfN-lQeHbjGxcoGV4Xmw1bffWpbTs-usJCmU
- https://wilno.tvp.pl/48949477/bieg-pamieci-tropem-wykletych?fbclid=IwAR0P7xta5D6H63v_RpMjsmNjVbx024rY9J_Q3UoGUP3z3ue2ycFURVIh_P4
- http://www.wilnoteka.lt/artykul/obchody-76-rocznicy-bitwy-pod-krawczunami?fbclid=IwAR1qd5toWW9W2hUoODG28oZUybiYOVXi6EDc9ZlPrjUf1pv1cmQT2M9oPV0