SPRAWOZDANIE Z UROCZYSTOŚCI PONARSKICH NA LITWIE – wrzesień 2019r.

SPRAWOZDANIE Z UROCZYSTOŚCI PONARSKICH NA LITWIE upamiętniających ofiary Zbrodni Ponarskiej w Wilnie, na Wileńszczyźnie i w Szawlach – wrzesień 2019 r.

21 września 2019 sobota – o godz. 7:30 autokar z grupą 37 osób z Polski wyruszył z Gdańska do Wilna. W trakcie jazdy uczestnicy wyjazdu mieli okazję do zapoznania się mówiąc o sobie kilka słów przez mikrofon, wspólnym śpiewaniu piosenek i modlitwie. Opiekunem duszpasterskim naszej grupy był pallotyn z Warszawy, ks. Jerzy Błaszczak. Specjalnie wydrukowany śpiewnik na 25 lecie działalności Stowarzyszenia Rodzina Ponarska przez Mieczysławę Cierpioł, był dodatkową atrakcją całego naszego wyjazdu. Postój na obiad tradycyjnie miał miejsce w lokalu Kolorada w Rucianem-Nida.
Wieczorem ok. godz. 19:00 przyjechaliśmy do Domu Kultury Polskiej w Wilnie.

22 września 2019 niedziela – po śniadaniu udaliśmy Siudo Wilna na Stare Miasto, gdzie po godzinnym spacerze dotarliśmy do Kościoła pw. Ducha Świętego.
O godz. 12:00 w intencji ofiar Zbrodni Ponarskiej została odprawiona Msza św., koncelebrowana przez ks. proboszcza Tadeusza Jasińskiego, ks. Jerzego Błaszczaka SAC i jeszcze jednego polskiego księdza z Ukrainy. Śpiewał chór młodzieżowy, a kazanie wygłosił Ks. Jerzy Błaszczak. Po Mszy św. złożyliśmy kwiaty pod tablicą (ufundowaną w 2016 r. przez Stowarzyszenie Rodzina Ponarska), upamiętniającą ks. Romualda Świrkowskiego, proboszcza parafii w latach 1941-1942, zamordowanego w Ponarach. Obecna była Pani Konsul RP na Litwie, Irmina  Szmalec (towarzysząca nam również w dalszych uroczystościach tego dnia) i mieszkający w Wilnie prof. Jarosław Wołkonowski. Następnie udaliśmy się autokarem na ul. Połocką na Zarzeczu, gdzie ok. godz. 14:00 uczciliśmy ofiarę Zbrodni Ponarskiej przez złożenie kwiatów i zapalenie zniczy pod tablicą upamiętniającą prof. Kazimierza Pelczara. Pani dr Krystyna Rotkiewicz z Wilna opowiedziała nam kilka ciekawych faktów z życia Profesora. Następnie udaliśmy się na Cmentarz Bernardyński i tam na symbolicznym grobie Henryka Pilścia, harcerza i żołnierza AK, złożyliśmy kwiaty, zapaliliśmy znicze i odśpiewaliśmy kilka piosenek harcerskich. Przez kilkanaście minut zwiedzaliśmy cmentarz i fotografowaliśmy ciekawe napisy na nagrobkach. Około godz. 15:00 spotkaliśmy się z polską przewodniczką Aliną Balciuniene, która pokazała nam uroki Wilna. Z uwagi na brzydką i mokrą pogodę czas zwiedzania został skrócony, ale był efektywny.
Zwiedziliśmy nie tylko Ostrą Bramę i Kościół pw. Św. Teresy, ale też Prawosławny Monaster Świętego Ducha. Nasz Ks. Jerzy Błaszczak tak gorliwie się modlił, że duchowny Cerkwi podszedł do nas, pozwolił Ks. Jerzemu dotknąć świętych stóp trzech męczenników (Antoni, Jan i Eustachy) i zszedł z nami do podziemi, które zobaczyliśmy po raz pierwszy. Wzruszającym momentem była wspólna modlitwa w podziemiach oraz przekazanie kadzidła, świec i materiałów drukowanych o Cerkwi. Po mokrym zwiedzaniu Wilna chętnie wróciliśmy do ciepłego hotelu na smaczną kolację. Miłą niespodzianką było spotkanie kilku członków Zarządu Stowarzyszenia (rodziny ofiar) z Panią Anną Schmidt-Rodziewicz (nowym) Sekretarzem Stanu, Pełnomocnikiem Prezesa Rady Ministrów do Spraw Dialogu Międzynarodowego, która w czasie krótkiego pobytu w Wilnie zechciała się z nami spotkać. Pani Minister otrzymała od nas książki i broszury dotyczące Zbrodni Ponarskiej. Zatem pierwszy kontakt już mamy „za sobą” – liczymy na dalszą owocną współpracę. Spotkanie zorganizował Pan Marcin Zieniewicz, Konsul RP na Litwie.

23 wrzesień 2019 poniedziałek – dzień ten dla naszej grupy był bardzo intensywny.
Po śniadaniu zabraliśmy suchy prowiant i udaliśmy się na Ponary, gdzie złożyliśmy kwiaty i zapaliliśmy znicze w miejscu upamiętnienia Romów – ofiar Zbrodni Ponarskiej, zwiedziliśmy cały kompleks Memoriału Ponarskiego (każdy z uczestników otrzymał mapkę) oraz Muzeum w Ponarach. O godz. 13:20 wzięliśmy udział w Państwowych Litewskich Obchodach Dnia Holokaustu Żydów w Ponarach przy Pomniku Żydowskim. Prezes naszego Stowarzyszenia Maria Wieloch wzięła udział w całych Obchodach Dnia Holokaustu Żydów, które rozpoczęły się w Wilnie na terenie dawnego Getta Wileńskiego – pierwsza część oficjalnych wystąpień oraz występy młodzieży.  Stąd wyruszył Marsz Żywych do dworca kolejowego, skąd nastąpił przejazd pociągiem do Ponar. Na stacji kolejowej PONARY oczekiwali na nas inni goście i uczestnicy Marszu. Tu prowadzenie objęli Wojskowi z wieńcami, przedstawiciele władzy i inni oficjalni goście (w tym Korpus Dyplomatyczny z Panią Ambasador Urszulą Doroszewską). Ten kilometr Marszu Żywych przeszliśmy razem do Memoriału Ponarskiego. Tu przywitał bardzo serdecznie naszą grupę Pan Emenuelis Zingeris, Przewodniczący Międzynarodowej Komisji ds. Oceny Zbrodni Nazistowskich i Sowieckich Reżimów Okupacyjnych na Litwie, który spowodował, że mogliśmy oficjalnie złożyć wieniec pod Pomnikiem Żydowskim w czasie uroczystości państwowych. Po oficjalnych uroczystościach o 14:30 ruszyliśmy do Święcian na spotkanie z mieszkającymi tam Polakami. Tam wspólnie o godz. 16:00 upamiętniliśmy polskie ofiary I i II Wojny Światowej przy pomnikach i grobach na cmentarzu w Święcianach. Historyk dr hab. Monika Tomkiewicz (IPN Gdańsk) opowiedziała nam o motywach zbrodni na kilkuset Polakach ze Święcian i okolic oraz o prowadzonym przez IPN w tej sprawie śledztwie. Mieszkańcy Święcian i władze lokalne były tak serdeczne, iż chcieli nam pokazać w okolicy więcej ciekawych miejsc historycznych, ale czas nas gonił na Konferencję Ponarską do Domu Polskiego w Nowych Święcianach. Po godz. 17:00 zastaliśmy pełną salę gości wraz z Konsulem Marcinem Zieniewiczem oraz przedstawicielami władzy lokalnej. Powitał nas dyrektor Domu Polskiego w Nowych Święcianch Edward Jedzinski. Wśród gości byli: poseł na Sejm RL Zbigniew Jedzinski, radni rejonu Święciańskiego Vaclav Vilkoit, Vladyslav Jedzinski, Valerij Juregielanec, dyrektor Podbrodzkiego Gimnazjum Žejmiana Pani Edyta Meškovienė, Anna Lastowska prezes ZPL Oddz. Święciańskiego, zastępca dyrektora rejonu Święciańskiego Andrius Sarejus. Po krótkich problemach techniczno-informatycznych wykład pt „Zbrodnia w Ponarach 1941-1944” wygłosiła dr hab. Monika Tomkiewicz, po czym nastąpił występ żeńskiego zespołu instrumentalno-muzycznego ze Święcian. Następnie Prezes Maria Wieloch omówiła 25 lat działalności Stowarzyszenia. Powtórny występ zespołu, wykonującego wspaniałe pieśni patriotyczne, zakończony został wspólnym odśpiewaniem na stojąco hymnu Pierwszej Brygady. Wszystkim uczestnikom wręczono skromne upominki i broszury. Osobno książki i broszury otrzymali dyrektor Domu Polskiego i dyrektor Podbrodzkiego Gimnazjum Žejmiana.
Na koniec zasiedliśmy do wspólnej biesiady – wspaniałe sękacze gospodarzy zostały przez nas szybko spałaszowane. Z naszej strony na stole znalazły się polskie ciasteczka, ptasie mleczko, kawa i herbata. Bardzo miłe rozmowy odbyły się w kuluarach Domu Polskiego w Nowych Święcianach. Mieszkańcy już zapraszali nas na przyszły rok. Zmęczeni, ale zadowoleni wróciliśmy późno do Wilna na ciepłą kolację.

24 wrzesień 2019 wtorek – po wczesnym śniadaniu i wzięciu ze sobą suchego prowiantu o godz. 8:00 ruszyliśmy autokarem w kierunku Szawli (Żmudź – ok. 250 km na północ od Wilna). W czasie kilkugodzinnej jazdy przydały nam się bardzo śpiewniki, a głównymi głosami naszego autokaru byli Miecia Cierpioł, Stanisław Bieg i Wiesław Wołodko. Około godz. 12:00 spotkaliśmy się na Górze Krzyży z Panią Jolantą Baszkieniene, Starostą Szawli. Po miłych przywitaniach i wymianie pamiątek odbyła się Uroczystość Odsłonięcia i Poświęcenia Krzyża Ponarskiego na Górze Krzyży. Każdy z uczestników otrzymał fragmencik szarfy biało-czerwonej okalającej Krzyż. Następnie przy ołtarzowym stole między Krzyżem Ponarskim, Smoleńskim i Katyńskim Ks. Jerzy Błaszczak odprawił Mszę św. w intencji Ofiar oraz wszystkich, którzy dbają o zachowanie pamięci o strasznej zbrodni w Ponarach. Zwiedzenie Góry Krzyży dla każdego z nas było mocnym przeżyciem. Po zakupie pamiątek i godzinnym zwiedzaniu miasta Szawle, późnym wieczorem wróciliśmy do Wilna na kolację.

25 wrzesień 2019 środa – po śniadaniu udaliśmy się autokarem do Wileńskiego Hospicjum imienia bł. Michała Sopoćki, gdzie siostra Michaela Rak hojnie nas ugościła, a my zostawiliśmy dary rzeczowe i pieniężne. W kaplicy Miłosierdzia Bożego siostra opowiedziała nam historię obrazu Jezusa Miłosiernego, malowanego wg wizji św. Faustyny Kowalskiej przez malarza Eugeniusza Kazimirowskiego. Zaraz po obiedzie udaliśmy się na Ponary, gdzie o godz. 14:00 w Kwaterze Polskiej rozpoczęły się główne Uroczystości Ponarskie odśpiewaniem Hymnu Państwowego.
Wartę Honorową pełnili harcerze ze szczepu Trop (ZHPnL) z druhem Arturem Kołoszewskim. Uroczystość prowadziła Mieczysława Cierpioł, która po powitaniu gości oddała głos Pani Urszuli Doroszewskiej, Ambasador RP na Litwie. Następnie przemówił do nas Minister Jan Józef Kasprzyk, Szef UdSKiOR, a po nim Pan Jan Ambroziak z MKiDN odczytał list od Ministra Jarosława Sellina.
Po wystąpieniach gości z Polski, do licznie zabranych przemówiła Prezes Maria Wieloch, która nawiązała do 25-lecia działalności Stowarzyszenia i ogromu zadań,
jakie stoją przed władzą zarówno samorządową jak i państwową, by w pełni ujawnić Zbrodnię Ponarską. Na zakończenie podzieliła się przesłaniem o pokój mówiąc, że pokój Świata zależy od pokoju w każdym naszym sercu. Kolejno głos zabrał Pan Stanisław Pieszko, Prezes Fundacji Samostanowienie. Do zebranych przemówiła również dr Kamilė Rupeikaitė-Mariniuk, nowa Dyrektor Państwowego Muzeum Żydowskiego w Wilnie im. Gaona, zapewniając o właściwym upamiętnieniu Polaków zamordowanych w Ponarach w planowanych kolejnych wystawach. Mszę św. koncelebrowali księża: Ks. Jerzy Witkowski – proboszcz parafii Wojdaty, Ks. Józef Aszkiełowicz – proboszcz parafii Butrymańce oraz Ks. Jerzy Błaszczak SAC, który wygłosił homilię. Uroczystości uświetnił Chór Ballada z Wojdat, kierowany przez Teresą Kołtan, a modlitwę wiernych odczytał Wiceprezes Stowarzyszenia Przemysław Namsołek. Po Mszy św. Apel Pamięci odczytał Wiesław Wołodko (w galowym mundurze), członek Związku Piłsudczyków. Po Apelu delegacje złożyły wieńce, wiązanki kwiatów i znicze. Wszystkim uczestnikom uroczystości przekazano Broszury Ponarskie, a delegacjom Szkół, ZHPnL, organizacjom kombatanckim,  Macierzy Szkolnej, księżom, Chórowi, przedstawicielom ZPL oraz innym gościom i delegacjom wręczono dodatkowo inne drobne pamiątki. O godz. 17:00 w DKP w Wilnie rozpoczęła się Konferencja Ponarska. Po odczytaniu listu, skierowanego do Uczestników i Organizatorów Uroczystości Ponarskich od Sekretarza Stanu Adama Kwiatkowskiego z Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, jako pierwsza głos zabrała Prezes Maria Wieloch, przedstawiając referat pt. „25 lat działalności Stowarzyszenia Rodzina Ponarska”, po którym nastąpiło rozdanie medali dla osób zasłużonych dla Stowarzyszenia przez 25 lat jego działalności.

Medale otrzymali:
Ambasada RP na Litwie, Ks. Józef Aszkiełowicz, Ks. Tadeusz Jasiński, Ks. Henryk Naumowicz, Ks. Jerzy Witkowski, Stanisław Pieszko – Fundacja Samostanowienie, Dyrekcja Domu Kultury Polskiej w Wilnie, Edward Trusewicz – Prezes Fundacji  „Kultura Wilna”, Związek Polaków na Litwie i dr Markas Zingeris (były Dyrektor Państwowego Muzeum Żydowskiego im. Gaona w Wilnie).

Następnie Mantas Siksnianas przedstawił referat pt. „Ponary 2019: co nowego?” przygotowany wspólnie z dr Stanislovasem Stasiliusem (PMŻiGwW), a zaraz po nim referat pt. „Zbrodnia w Ponarach 1941-1944” wygłosiła dr hab. Monika Tomkiewicz. Po zakończeniu wystąpień delegacja Stowarzyszenia złożyła kosz białych i czerwonych kwiatów pod Tablicą Ponarską w DKP. Przy kateringu w kuluarach kontynuowaliśmy dyskusję na temat Ponar, II Wojny Światowej i stosunków polsko-litewskich, wszystkim chętnym rozdaliśmy materiały i pamiątki historyczne IPN, pamiątki reklamowe Gdańska, książki i broszury.

26 wrzesień 2019 czwartek – po śniadaniu o godz. 10:00 – złożyliśmy kwiaty i zapaliliśmy znicze przy bramie (niedawno zlikwidowanego, po 115 latach) wileńskiego więzienia na Łukiszkach. Tu towarzyszył nam Przedstawiciel Ambasady RP na Litwie. Umożliwiono nam wejście na teren zlikwidowanego więzienia, gdzie mogliśmy porobić zdjęcia i porozmawiać ze strażnikami w jęz. polskim. Następnie odbyliśmy wizytę w Muzeum Okupacji i Walk o Wolność (byłym areszcie śledczym) przy ul. Ofiarnej i złożyliśmy kwiaty pod obeliskiem przy Muzeum. Spotkaliśmy tam bardzo liczną grupę polskiej młodzieży. Zdziwiło nas, że w Muzeum broszury są w różnych językach z wyjątkiem jęz. polskiego. Poza tym osoby, które znają bardzo dobrze język angielski zauważyły, że jest dużo przekłamań historycznych – między innymi Polska we wrześniu 1939 r widziana jest oczami Litwinów jako najeźdźca zadający pierwszy cios Litwie. Około godz. 14:00 pojechaliśmy do Zułowa, gdzie złożyliśmy wieniec i znicze pod Stelą i Dębem Ponarskim oraz tablicą pamiątkową Marszałka Józefa Piłsudskiego. Tu odśpiewaliśmy Hymn Pierwszej Brygady.
Członkowie Stowarzyszenia zapalili białe i czerwone znicze przy wszystkich Stelach znajdujących się w Alei Pamięci Narodowej. Zdziwiła nas wisząca na polskim terenie tylko flaga litewska. Jednocześnie miłym zaskoczeniem była obecność w Zułowie Pana Moiseja Shapiro ze Święcian (Przewodniczący Wspólnoty Żydowskiej w rejonie Święciańskim), który opowiadał o Polakach ratujących Żydów w czasie II Wojny Światowej i obdarował nas książką monografią oraz kalendarzem żydowskim (obecnie początek nowego roku żydowskiego), dziękował nam za obecność w Ponarach i Święcianach. Ostatnim punktem programu było zwiedzenie kościoła w Powiewiórce i uczestnictwo we Mszy św., odprawianej przez Ks. Jerzego Błaszczaka. Dla wszystkich uczestnictwo we Mszy św. w starym, zabytkowym kościele pw. Św. Kazimierza, gdzie ochrzczony był Marszałek Józef Piłsudski, było dużym przeżyciem. Pełni mocnych i ciekawych wrażeń wróciliśmy do Wilna. Tutaj złożyliśmy jeszcze hołd Marszałkowi na Cmentarzu na Rossie – przy Mauzoleum Matki i Serca Syna oraz przy grobie Kazimierza Sakowicza, gdzie został odczytany przez Wiceprezesa Stowarzyszenia Przemysława Namsołka list od Wojewody Pomorskiego, który dotarł do nas późno. Po krótkim zwiedzeniu cmentarza (remont) pojechaliśmy na kolację do Domu Kultury Polskiej.

27 wrzesień 2019 piątek – po śniadaniu ok. godz. 8:00 nastąpił wyjazd z Wilna do Polski. Tradycyjnie odwiedziliśmy cmentarz w Berżnikach, gdzie zapaliliśmy znicze pod Pomnikiem Ponarskim i Pomnikiem jego fundatora – Jana Górala. Obiad zjedliśmy w Rucianem–Nida w restauracji Kolorada, skąd już spokojnie wyruszyliśmy do Gdańska, gdzie dotarliśmy ok. godz. 19:00.

Nasz kierowca Pan Roman przez tydzień wspólnego podróżowania spisywał się świetnie, za co serdecznie mu dziękujemy. Szczególne podziękowania kieruję do Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku za przekazane broszury, książki i inne materiały edukacyjne oraz do Biura Prezydenta Miasta Gdańska – Urzędu Miejskiego w Gdańsku, za przekazanie albumów, notesów, toreb i innych materiałów promocyjnych. Jak co roku broszury o Zbrodni Ponarskiej otrzymaliśmy z Działu Wydawnictw IPN w Warszawie, za co bardzo dziękujemy. Broszurami, książkami i materiałami promocyjnymi obdarowani zostali harcerze, liczna młodzież polskich szkół na Wileńszczyźnie oraz wszyscy uczestnicy licznych uroczystości, które odbywały się w ciągu pięciu dni na Wileńszczyźnie i w Szawlach.

 

Maria Wieloch i Anna Bach, Gdańsk, październik 2019




Wojewoda Pomorski D. Drelich

KancelariaPrezydentaA.Kwiatkowski
Min.J.SellinMKiDN

Show Comments

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Podaj poprawną odpowiedź !