Sprawozdanie z działalności.
1.Dnia 22.03.2014 odbyło się zebranie sprawozdawcze za rok 2013, po nim wraz z Życzeniami Wielkanocnymi otrzymali Państwo sprawozdanie finansowe i wiadomości o działaniach na początku tego roku.
2.Z wielką radością przyjęliśmy widomość o wydaniu przez IPN w sierpniu nowej wersji Dziennika 1941-1944 Kazimierza Sakowicza, który trafiła dziś do Państwa rąk.
3.W tym roku Dzień Ponarski był obchodzony uroczyście w Warszawie w dniu 8 czerwca. Uroczystości w tym dniu rozpoczęliśmy od równoczesnego składania kwiatów, zapalenia zniczy i krótkiej modlitwy za Ofiary pod Tablicami Ponarskimi w Kościele św. Jacka i Bazylice Trzech Krzyży. Miłym zaskoczeniem była dla nas obecność przedstawicielki Kancelarii Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego z wieńcem. Obecni byli członkowie Stowarzyszenia, PIS-u, Tow. Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej i ZHR-u. Mszę św. w Kościele św. Anny o godz. 17ej odprawił Ks. Józef Maj, który wygłosił patriotyczne kazanie, a teksty czytał Pan Jerzy Zelnik. Chór harcerski zapewnił piękną i doniosłą oprawę muzyczną, a wartę honorową pełnili Uczniowie SP nr 163 z Opiekunami i Strzelcami z Pragi Południe. O godz.20ej na Powązkach Wojskowych pod Pomnikiem Ponarskim odbył się Apel Pamięci, który poprowadził aktor Wojciech Olszański przy akompaniamencie werblisty i trębacza.
Wartę honorową pełnili Żołnierze z Kompanii Honorowej Wojska Polskiego. W uroczystościach uczestniczyli: Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych – Min. Jan Stanisław Ciechanowski, Poseł PIS Małgorzata Gosiewska z listem od Prezesa Jarosława Kaczyńskiego, Ks. Komandor Janusz Bąk, harcerze z ZHR-u z harcmistrzem Wiesławem Turzańskim, Pan Tomir Sołtan – Przewodniczący Federacji Organizacji Kresowych, przedstawiciele Rodziny Katyńskiej,liczni członkowie TMWiZW, członkowie naszego Stowarzyszenia oraz osoby zainteresowane sprawami kresowymi. Już o zmroku rozstawiliśmy sto zapalonych białych i czerwonych zniczy. Głównymi organizatorkami tych podniosłych uroczystości były Barbara Witkowska – SRP i Margaritta Chilinska – TMWiZW z Warszawy.
4.Uroczystości na Wileńszczyźnie odbyły się w dniach 28-30 września, dokąd pojechaliśmy autokarem i trzema samochodami. W sumie było nas 40 osób, w tym dwóch duchownych – Ks. Komandor Janusz Bąk z Katedry Polowej WP oraz Ks. Komandor Arkadiusz Zielepucha z Ordynariatu Polowego Kościoła Prawosławnego. Uroczystości rozpoczęła uroczysta msza św. w Kościele św. Rafała z udziałem jeszcze Ks. Prof. Tadeusza Krahela z Białegostoku, przedstawicielami Oddz. IPN z Białegostoku, przedstawicielem ROPWiM – Janem Ambroziakiem, Konsulem RP w Wilnie i osobami towarzyszącymi, Prezesem ZPL Michałem Mackiewiczem i miejscowymi wiernymi.
W niedzielę zwiedzaliśmy Wilno z przemiłą przewodniczką Aliną Obolewicz, która towarzyszyła nam przez trzy dni. Dzień 29 września był poświęcony Zbrodni Ponarskiej. Przed południem były uroczystości w Memoriale Ponarskim z udziałem Ambasadora RP na Litwie – Jarosławem Czubińskim, Konsulem Generalnym RP – Stanisławem Cygnarowskim, Janem Sroką – Naczelnikiem Wydz. Zagr. UdSKiOR, Sekretarzem ROPWiM – Andrzejem Krzysztofem Kunertem, przedstawicielami ZHR i TMWiZW z Warszawy, Jarosławem Narkiewiczem – wiceprzewodniczącym Sejmu Rep. Litewskiej, Prezesem AWPL Waldemarem Tomaszewskim, Prezesem ZPL, naszymi Duchownymi oraz przedstawicielami społeczności Żydowskiej – Panią Fainą Kukliansky, Przewodniczącym Żydowskiej Gminy Wyznaniowej – Simas’em Levinas’em, byłym – Algisem Karosasem i obecnym Kierownikiem Muzeum w Ponarach Zigmasem Vitkusem, harcerzami ze Związku Harcerstwa Polskiego na Litwie, młodzieżą polską ze szkół średnich oraz mieszkańcami Wileńszczyzny. Uroczystość prowadził Michał Rzepiak, a wszystkie przemówienia były tłumaczone na język litewski lub polski. Było to chyba pierwsze wspólne spotkanie i modlitwy międzywyznaniowe w Ponarach. Modlił się Przedstawiciel Wyznaniowej Gminy Żydowskiej, Ksiądz Katolicki i Ksiądz Prawosławny za Ofiary Zbrodni Ponarskiej i ich oprawców. Po złożeniu wieńców i kwiatów zakończyła się część oficjalna, a Polacy przeszli do Kwatery Polskiej na Mszę św., którą koncelebrowali Ks. Jerzy Witkowski – Proboszcz parafii Nawrócenia św. Pawła Apostoła w Wojdatach, Ks. Komandor Janusz Bąk oraz Ks. Prof. Tadeusz Krahel, który wygłosił piękne kazanie. We Mszy św. uczestniczył ksiądz prawosławny – Ks. Kom. Arkadiusz Zielepucha. Oprawę muzyczną zapewnił Chór z Wojdat. Tu przemawiali Andrzej Krzysztof Kunert – Sekretarz ROPWiM, Jan Sroka – Naczelnik Wydz. Zagr. UdSKiOR, który odczytał list Ministra Jana Stanisława Ciechanowskiego oraz Maria Wieloch. Apel Pamięci odczytał Marek Olczyk – Związek Strzelecki Rzeczypospolitej, a odpowiadali Wileńscy Harcerze. Kwiaty złożyli (poza SRP) przedstawiciele Ambasady, ZPL, Sejmu Rep. Litewskiej, AWPL Harcerze z ZHR z Warszawy oraz Przedstawiciele Rodziny Katyńskiej i Sybiraków z Polski. Konferencja Ponarska odbyła się w Domu Kultury Polskiej, a towarzyszyła jej wystawa umieszczona w holu. Wzruszający film w reż. Grzegorza Górnego o Ponarach rozpoczął konferencję, a po nim licznie zebrani wysłuchali wykładu dr Ewy Rogalewskiej z Oddz. IPN w Białymstoku pt. „Ponary – Ofiary i pamięć o zbrodni” z prezentacją biogramów wielu Ofiar. Markas Zingeris Dyrektor Wileńskiego Państwowego Muzeum Żydowskiego im. Gaona w Wilnie przedstawił historię projektu – konkursu „Nowa szata dla Ponar”, którego rozstrzygnięcie miało nastąpić 2 tyg. później. Maria Wieloch przedstawiła historię 20 lat działalności Stowarzyszenia Rodzina Ponarska założonego przez śp. Helenę Pasierbską. Ks. Prof. Tadeusz Krahel skupił się na ostatnich chwilach życia ks. R. Świrkowskiego wiezionego na Ponary i martyrologii Duchowieństwa Polskiego na Kresach Wschodnich. Odczytano również zapiski Heleny Jędrzejak-Sitkowskiej pt. „Siedziałam w więzieniu na Łukiszkach”. Tu Konsul Generalny RP odczytał list gratulacyjny od Ambasadora RP na Litwie Jarosława Czubińskiego, a potem Prezes Rodziny Katyńskiej z Gdańska – Hanna Śliwa-Wielesiuk. Margaritta Chilinska odczytała list od Andrzeja Pasierbskiego – syna założycielki Stowarzyszenia. Konferencję zakończył piękny koncert Natalii Sosnowskiej przy akompaniamencie Algirdasa Biveinisa. Złożono również kwiaty pod Tablicą Ponarską, istniejącą tu od 2010 roku. Przy wyśmienitych smakołykach kresowych przygotowanych przez Restaurację „Pan Tadeusz” był czas na rozmowy nas z Polakami z Wileńszczyzny. Znaczną grupę uczestników Konferencji stanowiła młodzież polska, która otrzymała kilkadziesiąt książek i broszur. 30 września uroczystości przeniosły się poza Wilno. Po zwiedzeniu okolic siedziby Gestapo i więzienia przy Łukiszkach w Wilnie udaliśmy się do Zułowa – miejsca urodzin Marsz. J. Piłsudskiego, by złożyć kwiaty i zapalić znicze przy steli i dębie ponarskim w Alei Pamięci Nardowej.
Tu powitał nas Prezes Związku Polaków na Litwie z Wiceprezes Ireną Bejnar, posłanką na Sejm RL Ritą Tamasuniene, Konsulem RP Anną Kasińską, przedstawicielami Samorządu Wileńskiego i młodzieżą z Gimnazjum w Niemenczynie z nauczycielami oraz Janem Sroką – Kier. Wydz. Zagranicznego UdSKiOR. Po krótkich przemówieniach Prezesa ZPL – Gospodarza tego miejsca, Przedstawiciela UdSKiOR i Prezes Stow. Rodzina Ponarska, złożeniu kwiatów i zapaleniu zniczy udaliśmy się pod pomnik poświęcony Marsz. J. Piłsudskiemu przy dębie posadzonym w miejscu jego urodzin. Tutaj po złożeniu kwiatów, zapaleniu zniczy odśpiewaliśmy pieśń Legionów, po czym wielu z nas chciało dotknąć historycznego dębu i zrobić pamiątkowe zdjęcie. Popołudniowe uroczystości odbyły się w Mejszagole w Muzeum ks. Prałata Józefa Obrembskiego, gdzie odsłonięto i poświęcono Tablicę upamiętniającą Polskie Duchowieństwo zamordowane w czasie II wojny Światowej na Wileńszczyźnie.
W uroczystości udział wzięli Ks. T. Krahel, Ks. Proboszcz Józef Aszkiełowicz, Konsul RP Stanisław Cygnarowski, Mer Samorządu Rejonu Wileńskiego Maria Rekść, przedstawiciele ZPL, Harcerki z ZHP na Litwie, Jan Sroka – UdSKiOR oraz gospodarz Muzeum – Józefa Markiewicz z Panią Kustosz. Po uroczystości i zwiedzeniu Muzeum udaliśmy się na Mszę św.do Koscioła NMP w intencji Ofiar Zbrodni Ponarskiej, w której uczestniczyli również miejscowi parafianie. W dniu wyjazdu z Wileńszczyzny – 1 października odwiedziliśmy jeszcze Troki, by zobaczyć zamek i spróbować tamtejsze tradycyjne kibiny. Tak bogata uroczystość nie mogła by się odbyć, gdyby nie wsparcie finansowe Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, za co w tym miejscu po raz kolejny dziękuję. Prawie wszyscy zainteresowani otrzymali od Stowarzyszenia egzemplarz książki Kazimierza Sakowicza Dziennik 1941-1944. Dziękuję bardzo Stanisławowi Biegowi z Mikołowa za udokumentowanie na filmach całego naszego pobytu na Wileńszczyźnie. Większość z nich jest dostępna na naszej stronie lub You Tube – Stanisław Bieg Ponary, Wilno, Konferencja, Zułów itp.
5.Dzień Ponarski w Gdańsku był obchodzony w dniu 28 listopada, wiązało się to z obchodami 20-lecia istnienia Stowarzyszenia Rodzina Ponarska. Współorganizatoram i byli – Marszałek Województwa Pomorskiego Mieczysław Struk oraz Oddz. IPN w Gdańsku – Biuro Edukacji Publicznej, a partnerem Kresowe Biuro Podróży Jerek. Konferencja odbyła się w Sali Herbowej Urzędu Marszałkowskiego, a rozpoczął ją film Grzegorza Górnego pt. „Ponary”. Po nim z wielkim zainteresowaniem wysłuchano bardzo interesującego wykładu prof. Uniw. Gdańskiego Piotra Niwińskiego o sytuacji Polaków na Wileńszczyźnie w czasie II Wojny Światowej i stosunkach polsko- litewskich na tle zbrodni ponarskiej. Wiersze ponarskie recytowali Urszula Szalla-Boszke oraz Marek Olczyk. Maria Wieloch przedstawiła dzieje 20 at istnienia Stowarzyszenia Rodzina Ponarska z siedzibą w Gdańsku, którego założycielem była śp. Helena Pasierbska „Strażniczka Ponar”. Apel Pamięci odczytał M. Olczyk Związek Strzelecki Rzeczypospolitej, a odpowiadali wszyscy zebrani. Wzruszające było spotkanie kilku osób, których najbliżsi zginęli w Ponarach tego samego dnia.
Skromna Wystawa ponarska cieszyła się dużym zainteresowaniem zarówno młodzieży, jak i dorosłych. Obecnością swoją zaszczycili nas – Wicemarszałek Woj. Pomorskiego Hanna Zych-Cisoń, Kierownik Biura Marszałka Senatu Bogdana Borusewicza – Małgorzata Gładysz, Prezydent Gdańska Paweł Adamowicz, Przewodniczący Gminy Żydowskiej Michał Samet, Przewodniczący Rady ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Kosiński z kilkoma członkami Rady, Dyr. Reg. Ośr. Polityki Społecznej UM Andrzej Kowalczys z Inspektorem Konstantym Rosenerem, członkowie ŚZŻAK, Rodziny Katyńskiej z Hanną Śliwą-Wielesiuk, Związku Sybiraków z Zofią Kłoczko, przedstawiciele Stowarzyszenia Godność, młodzież z II LO w Gdyni z Maciejem Żakiewiczem oraz liczni członkowie naszego Stowarzyszenia, którzy przyjechali z kilku miast. Pani Marszałek odczytała list od Marszałka Mieczysława Struka i wręczyła pamiątkową grafikę Gdańska, po czym Prezydent Gdańska odznaczył 3 osoby Medalami Prezydenta w dowód uznania i szacunku za upamiętnianie zbrodni ponarskiej – Marię Wieloch, Renatę Busko i Wacława Dziewulskiego, po czym wygłosił krótkie przemówienie. Następnie głos zabrał Michał Samet Przewodniczący Gminy Żydowskiej w Gdańsku, który podziękował za zaproszenie i podzielił się wspomnieniami rozmowy z kolegą, którego cała rodzina została zamordowana, a następnie spalona w Ponarach. Kolejno głos zabrał dr Michał Sempołowicz z Biura Edukacji Publicznej Oddz.IPN w Gdańsku reprezentując władze Oddziału. Hanna Śliwa-Wielesiuk odczytała list do Stowarzyszenia, a następnie głos zabrał Andrzej Pasierbski, po czym wywiązała się dyskusja nt. przyszłego wyglądu Memoriału Ponarskiego w świetle posiadanych informacji o wynikach konkursu na „Nową szatę dla Ponar”.
Jesteśmy w kontakcie z Ambasadą Polską w Wilnie oraz oczekujemy odpowiedzi od prof. Andrzeja K. Kunerta Sekretarza ROPWiM oraz Min.Jana Stanisława Ciechanowskigo – Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, do których zostało skierowane pismo w tej sprawie. Po zakończeniu konferencji część członków i gości udała się do Bazyliki Mariackiej, by złożyć kwiaty, zapalić znicze i pomodlić się pod Tablicą Ponarską za Ofiary.
6.W dniach 5-8 lipca 4 naszych członków uczestniczyło w obchodach uroczystości „O wolne Wilno i wolną Polskę” w 70 rocznicę operacji „Ostra Brama” na Wileńszczyźnie. Uczestniczyliśmy w uroczystej Mszy św. w Kościele św. Teresy przy Ostrej Bramie, składaliśmy kwiaty i znicze w czasie uroczystości na Rossie, uczestniczyliśmy we Mszy św. i uroczystościach na Cmentarzu w Kolonii Wileńskiej. W dniu 8 lipca odbyła się uroczystość w Kwaterze Polskiej w Ponarach z przemówieniami Prezesa Stowarzyszenia Łagierników Żołnierzy AK, Sekretarza ROPWiM, Konsula RP w Wilnie oraz Przedstawicieli Stowarzyszenia Rodzina Ponarska. Piekną oprawę muzyczną (jak i w czasie całych uroczystości) zapewnił Chór Parafialny z Kościoła Św. Siostry Faustyny z Konina. Członkowie chóru odczytali kolejno wszystkie nazwiska znanych Ofiar umieszczone na tablicach, łącznie z dwoma nazwiskami (z kartki), które długo czekały na dodanie.
7.O Dniu Ponarskim i Ofiarach pamiętali nasi członkowie z Bochni, Gdyni, Kościerzyny, Koszalina, Łomży i Lublina (gdzie w czasie uroczystości z okazji Zaduszek Kresowych modlono się przy Tablicy Ponarskiej u O.O Dominikanów, o co zadbali Państwo Michałowscy. Z pewnością w wielu innych miejscach pamiętano o tym dniu, ale nie dotarły do mnie informacje. Bardzo proszę o przekazywanie informacji o wszystkich Państwa działaniach.
8.W dniu 14 września odbyła się podniosła uroczystość poświęcenia w Płocku kolejnej Tablicy Ponarskiej ufundowanej przez Renatę Buśko, o której umieszczenie przez kilka lat zabiegał Zbigniew Chlewiński. Państwo Chlewiński przygotowali piękną uroczystość, w którą zaangażowanych było wiele osób i instytucji, jak i Księża z Parafii św. Bartłomieja. Pani Renata Buśko przed Mszą św. przybliżyła licznie zebranym historię zbrodni ponarskiej, a Księża dziękowali za podjęcie i doprowadzenie do końca tej inicjatywy.
9.W dniach 16-18 listopada uczestniczyłam w grupowym wyjeździe do Brukseli na zaproszenie Europosła Jarosława Wałęsy, który wykorzystałam do przekazania jemu i jego litewskiemu koledze – nowemu europosłowi z Litwy – wnukowi byłego prezydenta V. Landsbergisa materiałów o Ponarach. Oboje otrzymali nowe wydanie IPN Dziennika 1941-1944 Kazimierza Sakowicza, broszurę Ponary miejsce „ludzkiej rzeźni” Piotra Niwińskiego oraz link do „Nowej szaty dla Ponar”. Był czas na rozmowę z Panem J. Wałęsą.
10.Jak w latach poprzednich uczestniczyliśmy w wielu uroczystościach: a. 25 lat Koła Sybiraków w Gdyni, b. 70. Rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego – 01.08, c. Święto Wojska Polskiego przy pomniku Marsz. Józefa Piłsudskiego – 14.08, d. 75. Rocznica wybuchu II Wojny Światowej – Westerplatte – 1.09. e. Festiwal Wilno w Gdańsku 5-7.09, f. Sesja Jubileuszowa z okazji 25-lecia Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej – 5.09, g. Dzień Weterana – 6.09, h. Dzień Sybiraka – 17.09 – na Cmentarzu Łostowickim przy pomniku Golgoty Wschodu w Gdańsku oraz XI Światowy Dzień Sybiraka w Szymbarku, gdzie członkowie Stowarzyszenia złożyli kwiaty i zapalili znicze pod naszym pomnikiem, i. odsłonięcie Tablicy Pamiątkowej na budynku dawnej siedziby Miejskiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Gdyni – 24.09, j. obchody 75. rocznicy utworzenia Polskiego Państwa Podziemnego – 27.09, k. 75. Rocznica rozstrzelania Obrońców Poczty Polskiej w Gdańsku – 5.10, l. Jubileusz 500-lecia zakończenia budowy Kościoła Św. Trójcy (koronowany obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej) – 11.10, ł. Święto Terenowych Organów Administracji Wojskowej – 28.10, m. Parada Niepodległości w Gdańsku – 11.11, n. Spektakl z okazji 96 rocznicy odzyskania przez Polskę Niepodległości – 11.11, o. spotkanie integracyjne kombatantów i osób represjonowanych woj. Pomorskiego z okazji 75 rocznicy utworzenia struktur PPP i Święta Niepodległości – 13.11, p. Spotkanie Obywatelskie Gdańszczan z Prezydentem Miasta Gdańska Pawłem Adamowiczem – 15.12, r. 25-lecie Rodziny Katyńskiej w Gdańsku i Spotkanie Opłatkowe – 18.12, s. Spotkanie integracyjne Kombatantów i Osób Represjonowanych – 19.12, t. oraz kilka innych uroczystości patriotycznych na zaproszenie Prezydenta Gdańska i Wojewody Pomorskiego.
11.W dniu Święta Niepodległości – 11.11.2014 r obchodzonego uroczyście w Wilnie na Rossie przedstawiciel naszego Stowaryszenia Michał Rzepiak złożył wiązankę kwiatów.
12.Witamy nowych Członków z 2014 r. Są to Panie i Panowie: Krzysztof Antonowicz, Mieczysław Antonowicz, Julia Ball, Alicja Gulanowska-Kowalczyk, Urszula Szalla-Boszke, Roman Boszke, Halina Kąc-Latos, Jadwiga Kuśmierek, Izabella Lipniewicz, Marek Olczyk, Janina Oleszkiewicz, Maria Prełowska, Michał Prełowski, Michał Rzepiak, Alicja Wrzosek, Zbigniew Zagórski, Joanna Zegarska-Basińska. Cieszymy się wszyscy bardzo z takiego wzrostu liczby członków i widocznej już ich działalności. Zapraszamy dalszych nowych członków – szczególnie młodsze i średnie pokolenie – krewnych osób odchodzących.
12.Zarząd Stowarzyszenia Rodzina Ponarska wraz z członkami oraz wszyscy korzystający z naszej strony www.rodzinaponarska.pl serdecznie dziękują Koledze Markowi Dereckiemu za ogromny trud wkładany w prowadzenie gratisowo strony naszego Stowarzyszenia. To dzięki Niemu już prawie 22.00 osób korzystało ponad 75.900 razy z informacji zawartych na niej. (dane z 23.01.15).
13.Zarząd Stowarzyszenia serdecznie dziękuje wszystkim osobom, które wpłaciły darowiznę i opłaciły składkę roczną. Przypominamy, że składka roczna (symboliczna) wynosi 36 zł, a każda nadwyżka stanowi darowiznę na cele statutowe. Informuję, że nie jesteśmy jeszcze zarejestrowani jako organizacja pożytku publicznego, co oznacza, że nie można nam przekazać 1% podatku, a tylko darowiznę.
Prezes Stowarzyszenia Rodzina Ponarska
Stowarzyszenia Rodzina Ponarska
dr Maria Wieloch
Gdańsk, styczeń 2015.
